Schoonheid op perkament, de mooiste handschriften van Bergh
De collectie handschriften en incunabelen van Huis Bergh is de belangrijkste particuliere verzameling van middeleeuwse handschriften in Nederland. Het is een prachtig panorama van fraai geschreven boeken van vrijwel alle landen van Europa van de 11e - 16e eeuw. Het is voor het eerst dat er zo uitgebreid onderzoek is gedaan en een vertaalslag naar het grote publiek en de wetenschappelijke wereld gemaakt kan worden. Daarom zal in 2013 aandacht worden besteed aan dit minst bekende onderdeel van de kunstcollectie: de middeleeuwse handschriften en incunabelen (wiegendrukken). Kasteelheer Jan Herman van Heek verzamelde voor de inrichting van zijn middeleeuwse kasteel Huis Bergh meubels, beeldsnijkunst en schilderijen. Bijzondere belangstelling had hij voor middeleeuwse handschriften, waarbij zowel de teksten, de ontwikkeling van de lay-out als de illustraties hem boeiden. In de loop der jaren verzamelde hij meer dan zeventig handschriften en bovendien zeventig fragmenten en losse miniaturen. Deze handschriften vormen samen de belangrijkste particuliere collectie van middeleeuwse handschriften in Nederland. De afgelopen jaren heeft een werkgroep onder leiding van dr. Anne Korteweg, oud-conservator middeleeuwse handschriften van de Koninklijke Bibliotheek in Den Haag en regelmatig gastconservator in Huis Bergh, alle handschriften nauwkeurig bestudeerd en beschreven. De catalogus die daarvan het resultaat is, wordt in april 2013 uitgegeven opdat ook andere belangstellenden in binnen- en buitenland kennis kunnen nemen van deze bijzondere collectie. Ter gelegenheid van het uitkomen van de catalogus laat Huis Bergh voor de eerste keer in de geschiedenis onder de titel ‘Schoonheid op perkament, de mooiste handschriften van Huis Bergh’ een groot deel van de handschriften en fragmenten zien. De handschriften worden door het hele kasteel heen getoond, zodat voor de bezoeker een sfeer wordt opgeroepen die bij de handschriften past. In de studeerkamer liggen studieboeken en getijdenboeken. Deze populaire boeken met gebedsteksten waren voor leken en zijn de “bestsellers van de Middeleeuwen”. In de kapel zijn koorboeken. Bij de slaapkamer handschriften voor privédevotie, de zogenaamde Parijse Bijbeltjes, waarvan Huis Bergh er maar liefst vier bezit. Dit kleine bijbeltje in zakformaat werd in de 13e eeuw in groten getale in Parijs vervaardigd en kan worden gezien als het eerste commercieel geproduceerde handschrift, dat niet alleen werd gekocht door studenten en docenten van de Parijse Universiteit, monniken en andere geestelijken, maar ook door leken. In de zgn. Troonzaal waar in de vaste opstelling hoogtepunten uit de Duitse- en Nederlandse schilder- en beeldsnijkunst worden getoond, komen de incunabelen, die mooi aansluiten bij dat collectie-onderdeel. In de Italiaanse kamer wordt een aantal Italiaanse handschriften getoond. In de Antoniuszaal, waar ieder jaar een selectie van de handschriften te zien is, komen dit keer de topstukken. Daar wordt ook een aantal vervalste fragmenten van handschriften getoond die tijdens het onderzoek ontdekt zijn. Een soort verborgen schatten. Daarbij komt uitleg hoe te zien is dat het om vervalsingen gaat. Uiteraard wordt bij ieder handschrift informatie gegeven over de plaats en de tijd van ontstaan, over de kenmerken van het handschrift zelf inclusief het gebruik. Ook de iconografie (de voorstelling en de betekenis daarvan) wordt uitgelegd. Zo mogelijk wordt aangegeven waarom Van Heek een bepaald handschrift koos, zodat ook een beeld van de verzamelaar ontstaat. Van Heek is één van de vele particuliere verzamelaars waaraan Nederland het behoud van zijn erfgoed te danken heeft, vooral in tijden toen de overheid daar geen belangstelling voor had of geen fondsen beschikbaar waren. Bij het begin van de expositie wordt uitleg gegeven over de techniek van het maken van een handschrift met beeld, tekst en materialen.(perkament, inkt, verf, bladgoud, bindmiddel enz). Er komt uitleg over de verschillende schriftsoorten van Karolingisch tot humanistisch. Volwassenen krijgen de mogelijkheid zich – door zelfwerkzaamheid – te verdiepen in het ingewikkelde proces van het maken van een lay-out voor een handschriftpagina. In deze tijd van digitale informatievoorziening leent zich dit onderwerp uitstekend voor kinderen om met alle facetten van het maken van een handschrift kennis te maken. Om dit het beste te ervaren kunnen kinderen met de ganzenveer schrijven en ervaring opdoen. Dit doen ze bij het onderdeel ”Monnikenwerk” waarbij zij zelf een handschrift kunnen maken. Bij de tentoonstelling is een catalogus in het Engels € 69,-- en een publieksboekje € 5,--.
Toevoegen aan agenda